Testament pisemny w Polsce. Zasady prawne
W Polsce testament pisemny z wydziedziczeniem może być sporządzony w kilku formach, ale najczęściej stosowany jest testament własnoręczny (holograficzny) oraz testament notarialny.
Wymogi dla testamentu własnoręcznego (art. 949 Kodeksu cywilnego):
- Musi być w całości napisany własnoręcznie – nie może być wydrukowany ani napisany przez kogoś innego.
- Musi zawierać podpis – pełne imię i nazwisko spadkodawcy.
- Musi zawierać datę – brak daty nie zawsze unieważnia testament, ale może powodować problemy interpretacyjne.
- Wymóg świadków: nie
- Alternatywy dla testamentu pisemnego: testament ustny w wyjątkowych okolicznościach, testament notarialny
Wymogi dla testamentu notarialnego (art. 950 Kodeksu cywilnego):
- Sporządzany przez notariusza w formie aktu notarialnego.
- Spadkodawca musi złożyć oświadczenie w obecności notariusza.
- Polskie prawo przewiduje też inne formy testamentów (np. alograficzny – przed urzędnikiem), ale powyższe są najczęstsze.
Wzór testamentu pisemnego – własnoręcznego z zapisem na dziecko z całkowitym wydziedziczeniem męża:
TESTAMENT
Toruń, 11 lutego 2025 r.
Ja, [imię i nazwisko], urodzona [data i miejsce urodzenia], w pełni władz umysłowych, świadoma swoich decyzji, niniejszym oświadczam, co następuje:
1. Cały mój majątek, zarówno nieruchomy, jak i ruchomy, w tym oszczędności, przekazuję mojej córce, [imię i nazwisko córki], urodzonej [data i miejsce urodzenia].
2. Wydziedziczam mojego męża, [imię i nazwisko męża], pozbawiając go prawa do zachowku. Powodem wydziedziczenia jest to, że wyrządził mi liczne krzywdy, których nie przebaczyłam.
Niniejszy testament sporządziłam własnoręcznie, świadoma jego treści i konsekwencji prawnych.
[Pełny, własnoręczny podpis]
Ważne uwagi – testament pisemny z wydziedziczeniem
- Musi być w całości napisany ręcznie – nie może być wydrukowany!
- Musi zawierać podpis i datę – najlepiej pełne imię i nazwisko.
- Powody wydziedziczenia muszą być zgodne z prawem (np. rażąca krzywda, przemoc, brak opieki itp.). Dla celów procesowych warto wspomnieć, że krzywdy nie zostały przebaczone.
W razie podejrzenia skomplikowanej sytuacji (np. ewentualnych sporów sądowych) warto skonsultować się z radcą prawnym lub notariuszem aby testament był nie do podważenia. Napisz hasło: TESTAMENT w sekcji komentarzy pod tym artykułem jeśli chciałbyś skonsultować ze mną swoją sytuację – jestem radcą prawnym specjalizującym się w prawie cywilnym.
Podstawa prawna testamentu własnoręcznego
W polskim prawie testament pisemny, czyli testament własnoręczny (holograficzny), jest uregulowany w art. 949 Kodeksu cywilnego.
Treść przepisu:
Art. 949
§ 1. Spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą.
§ 2. Jednakże brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.
To oznacza, że testament własnoręczny musi być napisany odręcznie, podpisany i najlepiej – datowany. Inaczej jest nieważny.
Konsekwencje prawne pozostawienia testamentu:
1. Pierwszeństwo testamentu przed dziedziczeniem ustawowym
W przypadku sporządzenia testamentu jego treść ma pierwszeństwo przed regułami dziedziczenia ustawowego, chyba że testament jest nieważny lub nieskuteczny.
2. Skuteczność testamentu
Testament stanowi ostatnią wolę spadkodawcy i wywołuje skutki prawne z chwilą jego śmierci. Majątek spadkodawcy przechodzi na spadkobierców wskazanych w testamencie, z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z przepisów prawa.
3. Wydziedziczenie a prawo do zachowku
Wydziedziczenie osoby uprawnionej do zachowku skutkuje pozbawieniem jej tego prawa, pod warunkiem, że zostały spełnione przesłanki wskazane w art. 1008 Kodeksu cywilnego. W razie skutecznego wydziedziczenia wydziedziczony i jego zstępni nie mogą dochodzić zachowku.
4. Nieważność i podważenie testamentu
Testament może zostać uznany za nieważny, jeśli:
- Nie spełnia wymogów formalnych określonych w Kodeksie cywilnym (np. brak własnoręcznego sporządzenia, podpisu, daty).
- Został sporządzony pod wpływem groźby, błędu lub przymusu.
- Spadkodawca w chwili sporządzania testamentu nie miał pełnej zdolności do czynności prawnych lub działał w stanie wyłączającym świadome i swobodne powzięcie decyzji.
5. Otwarcie i ogłoszenie testamentu
Po śmierci spadkodawcy testament podlega otwarciu i ogłoszeniu przez sąd lub notariusza, co formalnie rozpoczyna postępowanie spadkowe.
6. Obowiązki spadkobierców
Osoby powołane do dziedziczenia na podstawie testamentu wstępują w prawa i obowiązki spadkodawcy, co oznacza zarówno przejęcie jego majątku, jak i ewentualnych długów, z uwzględnieniem przepisów o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Co dalej?
Jeśli masz pytania lub wątpliwości dotyczące spisania testamentu odręcznego lub zasad wydziedziczenia napisz je w sekcji komentarzy pod tym artykułem. Wypełnij również formularz poniżej aby otrzymać listę 10 faktów prawnych o zapisach testamentowych aby wiedzieć jak zarządzać spadkiem na przyszłość.